حرفه‌ای‌ها چگونه‌اند؟

هوالحبیب

از زمستان 1400، دغدغه‌ی کار حرفه‌ای و خاصتا این کلمه در باسلام چرخیده شد و زیاد به گوشمان می‌رسید. از حیث اهمیت این موضوع تصمیم گرفتیم تا بیشتر در موردش بخوانیم و به مجموعه‌ای از مصادیق و تعاریف برای شناخت و فهم این کلمه بپردازیم. 
سند پیش رو از جلسات متعدد با افراد مختلف داخل باسلام شکل گرفته. سعی کردیم از انتخاب واژگان گرفته تا توصیف و تعریف مصداقی هر عبارت، به همه جوانب فکر کرده باشیم تا دقیقا بگوییم منظورمان از فلان عبارت چیست. 
یک حرفه‌ای کیست و چگونه است؟

نقش نظم در زندگی یک حرفه‌ای

یک حرفه‌ای در زندگی و کارش نظم دارد. از یک سری اصول مشخص پیروی می‌کند. با “هر جا بار خورد” بیگانه است چون دقیقا می‌داند حد و اندازه رفتارش در موقیعت‌های مختلف چگونه است. یک حرفه‌ای می‌داند چه کار و رفتاری را باید بپذیرد و کدامین را باید رد کند. چرا که نظم و اصولش به او اجازه‌ی انجام فلان کار را می‌دهد یا نه.
افراد حرفه‌ای معمولا به کار عمیق پایبندند به این معنی که در زمان کار فقط به کار پرداخته و زمان استراحت فقط به استراحت می‌پردازند.
یک حرفه‌ای خودش را احتمالاً می‌شناسد و برای همین، استراحت-کار-مطالعه و …اش زمان خاصی دارد.
بخشی از بهینگی در مدیریت زمان یک حرفه‌ای به واسطه همین نظم‌هایش است.

رنگ رخسار خبر می‌دهد از سر ضمیر

ظاهر هر فرد اولین چیزی است که دیده می‌شود. شاید این سوال به ذهن برسد که لباس و ظاهر یک فرد چه ارتباطی با حرفه‌ای بودن یا نبودن آن دارد. واقعیت این است که انسان مجموعه‌ای از ویژگی‌های درونی و ظاهری است. آراستگی و ظاهر هر فرد، فرهنگ محیطی که در آن اثرگذار است را تغییر می‌دهد.
این افراد با آراستگی همیشگی خود باعث می‌شوند که در محیط کار شاخص باشند. 

یک حرفه‌ای دغدغه‌مند است

کسی که دغدغه‌مند باشد، مسئولیت‌پذیر و متعهد است. کار را به بهترین نحو ممکن انجام می‌دهد. آسان‌ترین مسیر را انتخاب می‌کند، نه کار راحت. برای فهم بهتر دغدغه‌مندی، خوب است دغدغه‌مند نبودن را تصور کنیم. احتمالا کسی که دغدغه‌مند نیست، کار را بصورت ناکامل انجام می‌دهد. احتمالا مسئولیت و تعهدی در قبال کارش ندارد. احتمالا اگر جایی که حتی خارج از حوزه‌ی کاری اوست خطایی را ببیند، بی‌تفاوت عبور می‌کند. کسی که دغدغه‌مند نیست، دلسوز کار نیست. یک غیرحرفه‌ای احتمالا این سوال به ذهنش خطور می‌کند که: “دلسوز باشم که چی بشه؟ چی واسه من داره؟”.

یک حرفه‌ای صریح و شفاف است

شفافیت یعنی با اطلاعات و داده‌ صحبت کردن. صراحت یعنی اطلاعات و داده را چگونه بیان کردن. یک حرفه‌ای در عین حال که بر اساس حقایق و اطلاعات و داده‌ها (نه حدس و گمان) صحبت می‌کند، که سعی می‌کند در شفاف‌ترین حالت ممکن آن داده را شرح دهند. 

یک حرفه‌ای صادق است

حرفه‌ای‌ها خط قرمزشان صادق نبودن است. مهم نیست چه چیز از دست می‌دهند یا چه چیز به دست می‌آورند. صداقت دارند حتی اگر برای‌شان نفعی نداشته باشد.

به فرم و محتوا اصالت می‌دهند

افراد حرفه‌ای در محیط کار، هر حوزه از رفتار خود را کنترل می‌کنند، از جمله به نحوه نگارش و صحبت کردن خود کاملا کنترل دارند. این افراد استفاده از تکه کلام‌های عامیانه را به حداقل می‌رسانند و از به کار بردن زبان نامناسب در محل کار خودداری می‌کنند. حرفه‌ای‌ها برای هر فرد، متناسب با شناختی که از روحیه او دارند می‌نویسند و گفتگو می‌کنند. حرفه‌ای‌ها به نحوه‌ی ارائه نیز اهمیت می‌دهند. مهم است مظروفِ ظرف چیست. حرفه‌ای‌ها می‌دانند که چه زمانی چه شوخی یا مزاحی داشته باشند و حدی برایش قائل‌اند. احتمالا هر واژه یا کلامی را هر جایی به کار نمی‌برند. درست صحبت کردن و کنترل کلام در محیط کار اهمیت زیادی دارد، زیرا یک کلام نامناسب می‌تواند باعث ایجاد سوء تفاهم، دلخوری و حتی ایجاد تنش در محل کار شود.

تشنه یادگیری است

یک حرفه‌ای را همیشه در حال یادگیری می‌بینیم. از هر موقعیتی برای یادگیری استفاده می‌کند. حرفه‌ای‌ها هر روز ندانسته‌های بیشتری در خودشان کشف می‌کنند. هرگز فکر نمی‌کنند که خودشان همه چیز را می‌دانند ، پس نیازی به آموزش ندارند. می‌دانند که پیشرفت، جز از مسیر مطالعه و یادگیری و تلاش نمی‌گذرد.  

در شبکه‌های اجتماعی هم حرفه‌ای هستند

شبکه‌های احتماعی مکانی‌ست که می‌توانیم شخصیت افراد را بشناسیم. هر پیام، پست، متن، کامنت و هر عملی که در شبکه‌های اجتماعی از ما به بیرون مخابره شود، نشان‌دهنده شخصیت درونی ماست و توسط دیگر حرفه‌ای‌ها دیده می‌شود.

تفاوت آشوب و بی‌نظمی را می‌دانند

یک حرفه‌ای می‌تواند بفهمد که تا کجا باید تحمل ابهام کند و چه زمانی باید هجرت کند. فرق بین بی‌نظمی و آشوب را می‌داند. بی‌نظمی درونی‌ست و آشوب بیرونی. بی‌نظمی مترادف بی‌انضباطی، بی‌ترتیبی، بی‌قاعده و نامرتب است. می‌دانیم که نظم قرار نیست از سرعت‌مان بکاهد. نظم نوعی اصل و قاعده برای شرایط آشوب است. یعنی داشتنِ نظم و قاعده، با وجود شرایط نا‌مطمئن و در همِ بیرونی. نظم نوعی چارچوب است که در شرایط آشوب هم از حالت حرفه‌ای خودمان خارج نشویم و حرفه‌ای‌ بودنمان را زیر پا نگذاریم.

به خروجی می‌نازند، نه به حجم کار (خروجی محور هستند)

حرفه‌ای‌ها تعادلی بین کار، بودن برای خانواده و دوستان، سرگرمی و اوقات فراغت و مطالعه کردن دارند. کسی که ساعت‌ زیادی در محل کار است، الزاما حضورش به معنای بهره‌وری بیشتر نیست. اگر پایانِ کاری خوب پیش نرفت، اقرار به اشتباه می‌کنند. اگر مسیر اشتباهی بروند، از بیانش ترسی ندارند. اشتباه را می‌پذیرند و با بیانش از تکرار دوباره توسط دیگران جلوگیری می‌کنند.

تفکر سیستمی دارند

کل را می‌بینند و نسبت به انتفاع آن کل، تصمیمات جزءشان را می‌گیرند. می‌دانند که یک تغییر کوچک در سیستم می‌تواند تغییرات بزرگ به همراه داشته باشد. تا جای ممکن سعی می‌کنند پیش از اقدام، تا چند/چندین مرحله جلوتر را ببینند و برای خطرات و تهدیدات احتمالی راه‌حلی داشته باشند.

غر نمی‌زنند

که اگر غر هم بزنند، راه حل پیشنهاد می‌دهند. انتقاد بدون پیشنهادِ راه‌حل، غر تلقی می‌شود.

خودشان در دل کارند.

حرفه‌ای‌ها یا راه را می‌شناسند، یا با همفکری و کار تیمی راه را مرحله به مرحله پیش می‌برند. در نتیجه با راهبری و راهنمایی سازنده و بدون دخالت در ریز امور (micro management) کار را به دیگران می‌سپارند. حرفه‌ای‌ها می‌دانند که چه زمانی باید micro management سازنده و صحیح داشته باشند. این در حالی‌ست که اگر کار به نتیجه دلخواه نرسد، مسئولیت آن کار را خودشان می‌پذیرند و اگر کار به درستی پیش رفت، اعتبارش (credit) را به همان فرد می‌دهند.  

غیبت نمی‌کنند

آنقدری جسارت دارند که هر حرفی را جلوی خود فرد بگویند، نه پشت سرش. نه با تحریف کلام. خیرخواه همکاران و دوستانشان هستند همانطور که خیرخواه خانواده‌شان‌اند. 

خودآگاه هستند

همواره در حال یادگیری، گشوده نسبت به اطرافیان و تغییرات و کنجکاو هستند. حرفه‌ای‌ها و افرادی که با کیفیت زندگی می‌کنند، نسبت به خود و اطرافشان “آگاه” هستند و این آگاهی هر لحظه در زندگی‌شان جاری است.